Κολυμβητική Ευρωστία
Ακαδημίες Κολύμβησης
Υπεύθυνοι Ενοτήτων: Ελένη Σουλτανάκη, Ph.D., Email: elenisoul@hotmail.com
Δημήτρης Τριανταφύλλου, M.A., Email: jimtrian@hotmail.com
Στην Ελλάδα η έλλειψη κεντρικού φορέα για την δημιουργία και εφαρμογή ακαδημιών κολύμβησης που θα βασίζονται όχι μόνο στην εκμάθηση κολυμβητικών επιδεξιοτήτων αλλά κυριότερα στην εκπαίδευση αντιμετώπισης απρόβλεπτων καταστάσεων και ασφάλειας στο νερό, είναι πιθανά ένας από τους κυριότερους λόγους που συγκαταλεγόμαστε ανάμεσα στις πρώτες χώρες με πνιγμούς παιδιών και ενηλίκων παγκοσμίως. Στις περισσότερες χώρες υπάρχει ένας κεντρικός φορέας που ορίζει την κολυμβητική επάρκεια εφαρμόζοντας εξειδικευμένα κολυμβητικά τεστ και χορηγώντας τα αντίστοιχα πιστοποιητικά ώστε να καθορίζεται επαρκώς το επίπεδο της κολυμβητικής ικανότητας και της ασφάλειας στο νερό. Τα μαθήματα αυτά είναι σχεδιασμένα ώστε τα παιδιά να αναπτύσσουν την τεχνική της κολύμβησης αλλά και να νιώθουν ασφάλεια μέσα στο νερό.
Στην Σκανδιναβία υπάρχει ένα Σχολικό Αναλυτικό Πρόγραμμα που έχει σχεδιάσει τις κολυμβητικές ακαδημίες με τέτοιο τρόπο ώστε όλα τα παιδιά στην πρώιμη σχολική ζωή πρέπει να μάθουν να κολυμπούν, όπως και να ξέρουν να αντιμετωπίσουν μία κατάσταση κινδύνου γύρω από το νερό!
Στην Γερμανία και την Αυστρία το σχολικό κολύμπι είναι μέρος του Αναλυτικού Προγράμματος του Δημοτικού και οδηγεί στο εισαγωγικό πιστοποιητικό κολυμβητικής επάρκειας "Frühschwimmer” για περίπου το 90% των παιδιών. Στην Ελβετία στο σύνολο των παιδιών προσφέρεται το μάθημα κολύμβησης παρά ταύτα μόνο το 70% των μαθητών το παρακολουθούν και οδηγούνται στο σχολικό πιστοποιητικό κολύμβησης. Παρότι στην Αυστρία και την Γερμανία δεν εφαρμόζεται η βουτιά από βατήρα των καταδύσεων παράλληλα με το τεστ κολύμβησης, στην Ελβετία είναι ευρέως διαδεδομένο.
Στη Γαλλία η σχολική κολύμβηση είναι μέρος του Αναλυτικού προγράμματος της Φυσικής Αγωγής της 2ας και 3ης τάξης του Δημοτικού σχολείου ή για τα παιδιά ηλικίας 4-6 ετών. Ο σκοπός είναι η πετυχημένη ολοκλήρωση της εισόδου στο νερό και μετά το κολύμπι για 50 μέτρα, αφού πρώτα έχει επιπλεύσει για 10 δεύτερα, και έχει προωθηθεί σε πρηνή και ύπτια θέση (για 10 μέτρα στην κάθε θέση) και τελειώνοντας έχει ανασύρει ένα αντικείμενο από το βαθύ πάνω από δύο μέτρα μέρος της πισίνας. Στην Αγγλία και τη Σκωτία το πρόγραμμα "Top-ups scheme" προσφέρει στα παιδιά που δεν μπορούν να κολυμπήσουν έως τα 11 τους χρόνια να παρακολουθήσουν καθημερινά εντατικά μαθήματα κολύμβησης και γενικά να ακολουθήσουν ένα από τα δύο βασικά εκπαιδευτικά σχήματα, το STA του Συνδέσμου Προπονητών Κολύμβησης ή το ASA του Συνδέσμου Ερασιτεχνικής Κολύμβησης. Τα παιδιά που δεν έχουν καταφέρει να εκπληρώσουν τα κριτήρια του Εθνικού Αναλυτικού Προγράμματος Φυσικής Αγωγής της Μεγάλης Βρετανίας δηλ. να κολυμπήσουν 25 μέτρα τελειώνοντας το Δημοτικό μπορούν να παρακολουθήσουν για μισή ώρα την μέρα, κάθε μέρα, για δύο εβδομάδες, μαθήματα κολύμβησης στις διακοπές τους.
Στον Καναδά εφαρμόζουν το πρόγραμμα κολύμβησης του Καναδικού Ερυθρού Σταυρού σε πάνω από ένα εκατομμύριο Καναδούς κάθε χρόνο. Το πρόγραμμα αυτό που προσομοιάζει με το αντίστοιχο του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού, το «Κολύμπι για Παιδιά» για μαθητές συμπεριλαμβάνει 10 επίπεδα που προοδευτικά αυξάνουν τη δυσκολία από βασική τεχνική σε δεξιότητες χτισίματος εμπιστοσύνης σε πιο περίπλοκα στυλ και τεχνική των στυλ. Στο επίπεδο αρχαρίων οι μαθητές πρέπει να μάθουν δεξιότητες όπως αναπνοή, βασικές αρχές ασφάλειας στο νερό, και εισαγωγικές κολυμβητικές ασκήσεις τεχνικής συμπεριλαμβανομένης της τεχνικής επίπλευσης και γλιστρήματος στο νερό, κυρίως στο ρηχό μέρος της πισίνας. Καθώς το πρόγραμμα προοδεύει προσπερνάει τα αρχικά στάδια και οι μαθητές διδάσκονται πέντε κολυμβητικά στυλ όπως ελεύθερο, ύπτιο, πρόσθιο, ύπτιο αρχαρίων και πλάγιο κολύμπι.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι σχολές κολύμβησης χρησιμοποιούν τα κολυμβητικά επίπεδα του προγράμματος « Μαθαίνω να Κολυμπώ», όπως τα ορίζει ο Αμερικάνικος Ερυθρός Σταυρός.
Στόχος του ΑΝΕ είναι η ανάπτυξη των Ακαδημιών Κολύμβησης στην Ελλάδα και η συνεργασία με κρατικούς εκπαιδευτικούς φορείς για την προώθηση, την εφαρμογή και υιοθέτηση τους από όλες τις σχολές κολύμβησης στα πρώιμα και παιδικά χρόνια. Επίσης σκοπός μας είναι να προτείνουμε να αναπτυχθεί ένα Αναλυτικό Πρόγραμμα Φυσικής Αγωγής για την Κολύμβηση στην Πρωτοβάθμια και την Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με κριτήρια, που θα οδηγούν σε πιστοποιητικό κολυμβητικής επάρκειας.
Σχολικές Ακαδημίες Κολύμβησης
Ακαδημίες Ενηλίκων
Οι ακαδημίες κολύμβησης ενηλίκων παρέχουν λύσεις για την προοδευτική εκμάθηση κολυμβητικής προώθησης στο νερό σε ενήλικα άτομα, προσαρμοσμένη στις ανάγκες τους και στα όρια της αντοχής, δύναμης και υγείας τους. Τα στάδια εκμάθησης ενώ ακολουθούν ίδιες δομές όπως αυτά των παιδιών, είναι εστιασμένα στις ειδικές ανάγκες των ενηλίκων και την καταπολέμηση του φόβου τους στο νερό.
Κολύμβηση ορίζεται, ως οποιαδήποτε δραστηριότητα κατά την οποία ένα άτομο προωθεί τον εαυτό του μέσα στο νερό, χρησιμοποιώντας συγχρονισμένες κινήσεις των άκρων, ή/και του σώματός του και όχι μόνο οι 4 γνωστές μορφές αγωνιστικής κολύμβησης. Η κολύμβηση είναι από τις πιο δημοφιλείς ψυχαγωγικές δραστηριότητες που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, και σε αρκετές χώρες αποτελεί σημαντικό κομμάτι του εκπαιδευτικού προγράμματος των σχολείων. Η αγωνιστική κολύμβηση ως άθλημα αποτελεί εξέλιξη της κολυμβητικής εξοικείωσης του ανθρώπου στο νερό και εξελίχθηκε με την τεχνολογία και την εξάπλωση των κολυμβητηρίων. Η κολύμβηση ως ψυχαγωγική δραστηριότητα ή ως ανταγωνιστικό άθλημα παρέχει σημαντικά σωματικά και ψυχικά οφέλη στους ασκούμενους. Κάποια από αυτά είναι η αύξηση του μυϊκού τόνου και της δύναμης, της ευλυγισίας, και η βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής αντοχής. Λόγω της άνωσης, της μείωσης της βαρύτητας και της μειωμένης επιβάρυνσης στις αρθρώσεις και της στήριξης που παρέχει το νερό σε όλο το σώμα η κολύμβηση είναι κατάλληλη για ανθρώπους τρίτης ηλικίας αλλά και για εγκύους καθώς και για ανθρώπους με αρθρίτιδες και κινητικά προβλήματα. Άλλα οφέλη είναι η μείωση του άγχους, της κατάθλιψης και του θυμού, ο έλεγχος του σωματικού βάρους και η χαλάρωση από τους ρυθμούς της καθημερινότητας.
Αυτή η ενότητα ασχολείται με την κολύμβηση ως ψυχαγωγική δραστηριότητα για ενήλικες όλων των ηλικιών. Η ενότητα θα ενημερώνεται με τα τελευταία νέα και επιστημονικά ευρήματα που αφορούν τις κατηγορίες ανθρώπων που ασχολούνται με την δια βίου κολύμβηση για υγεία και ευρωστία είτε αυτό αφορά απλές μορφές της είτε πιο παιγνιώδεις και αγωνιστικές.
Τα στατιστικά στοιχεία για τους ετήσιους πνιγμούς συνανθρώπων μας σε θάλασσες, πισίνες και δεξαμενές στη χώρα μας, μας κατατάσσουν δυστυχώς στην πρώτη θέση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και στη δεύτερη θέση σε παγκόσμιο (μετά την Ιαπωνία)! Στην Ελλάδα την τελευταία εικοσαετία πνίγηκαν 5.800 άνθρωποι, ενώ ετησίως θρηνούμε κατά μέσο όρο 300 θύματα, από τα οποία το 45% είναι νέοι 15-19 ετών ενώ ο μέσος όρος μικρών παιδιών ανέρχεται στα 20 κάθε χρόνο. Άρα είναι επιβεβλημένο να πάρουμε τα σωστά μέτρα πρόληψης, έτσι ώστε να μην θρηνούμε κάθε χρόνο θύματα και κυρίως παιδιά (Τρικοίλης, Σιάκας & Μιχαλοδημητράκης (2000).
Η κολύμβηση είναι το ιδανικό άθλημα για να έλθει ένα παιδί για πρώτη φορά σε επαφή με το νερό και την άσκηση. Έχει λίγους έως ελάχιστους τραυματισμούς, δεν επιβαρύνει τον σκελετό στην αναπτυξιακή ηλικία του παιδιού, γυμνάζει όλο το σώμα και το καρδιο-αναπνευστικό σύστημα. Οι ειδικοί θεωρούν ότι η ιδανική ηλικία για να αρχίσει ένα παιδί την κολύμβηση είναι τα 3,5-4 χρόνια, γιατί από τότε αρχίζει να μαθαίνει να ελέγχει την κύστη του, να υπακούει και να εκτελεί εντολές, αλλά και μπορεί εξοικειωθεί με το υγρό στοιχείο πιο εύκολα. Επιπλέον, η κολύμβηση είναι το ιδανικό άθλημα για παιδιά κυρίως πρώτης και δεύτερης σχολικής ηλικίας, και συστήνεται από ιατρούς και προπονητές όλων των αθλημάτων.
Σε πολλές χώρες τα μαθήματα κολύμβησης παρέχονται από το δήμο, ή την δημοτική αρχή, καθώς και από τους ιδιωτικούς ομίλους ή τα αθλητικά σωματεία. Πολλά σχολεία περιλαμβάνουν μαθήματα κολύμβησης στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών τους, τα οποία είτε εφαρμόζονται μέσα στο σχολείο είτε στην πλησιέστερη πισίνα. Στην Ελλάδα, το Αναλυτικό Σχολικό Πρόγραμμα Φυσικής Αγωγής αναφέρει μόνο μια πρόταση για την κολύμβηση σε όλες τις τάξεις: "Η Κολύμβηση μπορεί να λάβει χώρα στο σχολείο μόνο εάν υπάρχει ένας εύκολος και ασφαλής τρόπος για να εφαρμοστεί» !!
Πριν από τρία χρόνια εφαρμόσαμε ένα πιλοτικό πρόγραμμα κολύμβησης στα δημόσια Δημοτικά και Γυμνάσια της περιοχής μας στην Αθήνα. Την πρώτο έτος είχαμε περίπου 225 παιδιά από 7 σχολεία και το δεύτερο χρόνο είχαμε περίπου 500 παιδιά από 15 σχολεία. Στον αριθμό αυτό συμπεριλαμβάνονται επίσης 20 παιδιά με νοητική καθυστέρηση 14 έως 17 ετών, από ένα δημόσιο σχολείο επαγγελματικής κατάρτισης (ΕΕΕΕΚ). Ο στόχος μας ήταν να εισαγάγουμε το κολύμπι στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών στην Ελλάδα !! Τα μετρήσιμα αποτελέσματα μετά από δύο χρόνια εφαρμογής του προγράμματος ήταν πολύ θετικά ως προς την εισαγωγή του μαθήματος της κολύμβησης στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του ελληνικού σχολείου. Σχεδόν το 100% των μαθητών όλων των ηλικιών που έλαβαν μέρος στο πρόγραμμα έμαθαν να κολυμπούν σωστά. Επιπλέον, ακολουθώντας επακριβώς τα σχολικά προγράμματα (APS & ΔΕΠΠΣ στην Ελλάδα), εφαρμόσαμε το πρόγραμμα κολύμβησης με τέτοιο τρόπο ώστε οι διάφορες πτυχές της διδασκαλίας συνδυαζόμενες η μία με την άλλη να λειτουργήσουν προς όφελος των μαθητών. Η καινοτόμος αυτή δράση που έχουμε ήδη εφαρμόσει ήταν ένα τέλειο παράδειγμα αυτής της πειθαρχίας.
Κολύμβηση Ανοιχτής Θαλάσσης
Κολύμβηση ανοιχτής θαλάσσης ή μαραθώνια κολύμβηση, εννοούμε τις κολυμβητικές και αγωνιστικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα έξω από τις πισίνες. Οι αθλητές μπορεί να αγωνιστούν σε θάλασσα, ωκεανό, λίμνη, ποτάμι, κανάλι, κόλπο και άλλα, ενώ η θερμοκρασία του νερού μπορεί να κυμαίνεται κάτω των 2°C, έως και άνω των 29°C. Η αγωνιστική κολύμβηση ανοιχτής θαλάσσης ορίζεται σε τρεις κατηγορίες: τις μικρές αποστάσεις κάτω από 5χμ, μεσαίες αποστάσεις έως 25χμ. και μαραθώνιους κολύμβησης πάνω από 25χμ.(http://www.fina.org) Η κολύμβηση ουσιαστικά ξεκίνησε σαν “ανοιχτής θαλάσσης” (ή ανοιχτού νερού) από την θάλασσα, τις λίμνες και τα ποτάμια πριν περιοριστεί στα κολυμβητήρια. Οι πρώτοι καταγεγραμμένοι επίσημοι διεθνείς αγώνες αγωνιστικής κολύμβησης της σύγχρονης ιστορίας, έλαβαν μέρος σε θάλασσα, κατά την αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων στην Αθήνα το 1896. Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει αναδείξει σπουδαίους κολυμβητές ανοιχτής θαλάσσης στο διεθνές στερέωμα.
Αυτό που κυρίως διαφοροποιεί τη κολύμβηση ανοιχτής θάλασσας από την κολύμβηση στα κολυμβητήρια είναι οι μεγάλες αποστάσεις που τη χαρακτηρίζουν και οι συνεχώς εναλλασσόμενες συνθήκες του νερού και του περιβάλλοντος. Οι ασταθείς αυτές συνθήκες αυξάνουν το ρίσκο και η προπόνηση που απαιτείται για τη βελτίωση της αντοχής και την εξασφάλιση της ασφάλειας του κολυμβητή στο νερό διαφοροποιείται από αυτή της αγωνιστικής κολύμβησης πισίνας. Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας με έμπνευση τους σπουδαίους κολυμβητές που έχει αναδείξει με πρωτεργάτες τον προπονητή κ. Γιέμελο και τις παγκόσμιες διακρίσεις του κολυμβητή, Σπύρου Γιαννιώτη, διοργανώνονται πλέον και πολλοί ερασιτεχνικοί αγώνες σε διάφορες αποστάσεις στους οποίους μπορεί να συμμετέχει όλος ο πληθυσμός.
Αυτή η ενότητα είναι αφιερωμένη στην πληθώρα των κολυμβητών που αγωνίζονται κυρίως για τη συμμετοχή, τον αγώνα ή το στοίχημα που τις περισσότερες φορές βάζουν με τον εαυτό τους και τις συνθήκες. Εδώ θα παρουσιάζονται οι προπονητικές εξελίξεις, η έρευνα και η τεχνογνωσία που θα τους βοηθήσει να προετοιμάζονται καλύτερα και ασφαλέστερα για τους δύσκολους στόχους που συχνά θέτουν.
Παιχνίδι Στο Νερό
Τα παιχνίδι στο νερό ή οι αθλοπαιδιές, ορίζονται ως ένα παιχνίδι ή άθλημα το οποίο είναι συνήθως ομαδικό και έχει ως στόχο τον συνδυασμό της σωματικής άσκησης, της άμιλλας, και της ψυχαγωγίας. Οι αθλοπαιδιές που διεξάγονται στο υγρό στοιχείο συνδυάζουν τα πολλαπλά οφέλη της άσκησης μέσα στο νερό καθώς και την ψυχαγωγία που προσφέρει μία αθλοπαιδιά της ξηράς.
Οι αθλοπαιδιές για πισίνα η θάλασσα μπορούν να χωριστούν σε τρεις κύριες κατηγορίες, αγωνιστικού ή ψυχαγωγικού περιεχομένου που άμεσα ή έμμεσα βελτιώνει την φυσική κατάσταση των ασκουμένων.
Ατομικές. Βελτιώνουν την φυσική κατάσταση, την επιμονή, την αποφασιστικότητα, και την επιθυμία των συμμετεχόντων να διαπρέψουν. Οι πιο διαδεδομένες ατομικές αθλοπαιδιές είναι η κολύμβηση (πισίνας και θάλασσας), η τεχνική κολύμβηση (fins wimming), το τρίαθλο, η ιστιοπλοϊα, το κανόε-καγιάκ, το surfing κι άλλες πιο σύγχρονες όπως το kite surfing και το και το paddle board.
Ομαδικές. Οι ομαδικές αθλοπαιδιές βελτιώνουν την ομαδική εργασία, τον συγχρονισμό των κινήσεων, την ισορροπία, και την συνεργασία ανάμεσα στα μέλη της ομάδας για να φτάσουν στην νίκη. Η πιο δημοφιλής αθλοπαιδιά την πισίνα είναι το water polo, και ακολουθούν η συγχρονισμένη κολύμβηση (είναι και ατομική αθλοπαιδιά) και τα underwater hockey, underwater rugby, underwater football, και το SKWIM.
Αυτοσχέδιες. Εδώ αναφερόμαστε κυρίως σε κατεξοχήν παιχνίδια στο νερό (σε πισίνα ή/και στην θάλασσα) που έμεσα εξοικοιώνουν και συμβάλλουν στην ευρωστία και κυρίως στην ψυχαγωγία. Τα παιχνίδια στο νερό για παιδιά και μεγάλους είναι απεριόριστα και με λίγη φαντασία μπορούμε όλοι να επινοήσουμε νέα (http://www.kidspot.com.au/kids-activities-and-games/Pool-Water+8.htm).
Σε αυτή την ενότητα θα μπορείτε να ενημερώνεστε για γνωστά και άγνωστα παιχνίδια και τις αθλοπαιδιές στο νερό τους κανόνες τους τις εξελίξεις τους και τις επιδράσεις τους στην υγεία και ευρωστία.
Κολυμβητική Διατροφή
Υπεύθυνοι Ενότητας:
Αθλητική Διατροφή: Σταμάτης Μουρτάκος, M.S., Email: stmourt@gmail.com
Διατροφή & Διαιτολογία: Ηρώ Μπεζουργιάννη, iro.bezourgianni@gmail.com
Διατροφικές Διαταραχές: Αγγελική Δούκα, Ph.D., geldouka@yahoo.com
Η βάση των διατροφικών απαιτήσεων των κολυμβητών και όσων ασκούνται στ νερό είναι κοινή με αυτή που εφαρμόζεται και σε άλλους αθλητές. Όμως τα διατροφικά ελλείματα μέσα στο νερό είτε αφορά την αφυδάτωση είτε την έλλειψη βασικών συστατικών και ιχνοστοιχείων δε θα περιορίσει μόνο την απόδοση των κολυμβητών ή όσων γυμνάζονται στο νερό αλλά και την ασφάλεια τους, διότι μία απλή λυποθυμία ενώ έξω από το νερό αντιμετωπίζεται, μέσα στο νερό οδηγεί στον πνιγμό.
Η βύθιση στο νερό είτε αυτό είναι κρύο είτε ζεστό μαζί με το επίπεδο της έντασης στην προσπάθειας των ατόμων δημιουργεί διαφορετικές ενεργειακές απαιτήσεις και ανάγκες για ενυδάτωση. Σε αυτήν την ενότητα θα μπορείτε να βρείτε ενημέρωση για τις καλύτερες διατροφικές πρακτικές που είναι συνιφασμένες με τη βύθιση και την άσκηση στο νερό και ειδικότερα για όσους ασχολούνται είτε με την αγωνιστική κολύμβηση, είτε την κολύμβηση ανοιχτής θάλασσσας, είτε την άσκηση σε κανονικές θερμοκρασίες νερού και την υδροθεραπεία σε πολύ ζεστό νερό.